Sözlük

Command, commander (İng.), commandare (Latin.): emir, komuta etmek, komutan.  Dış kaynakta "com" ve "mandate" birleşmesinden oluştuğu belirtiliyor. "Com" ön ek. Latin dilleri, İngilizce ve ötekiler ön eksiz yapamıyorlar. Tuhaf ama gerçek. Bu bir dilin gelişmişliğini mi, gelişirken bozulmasını mı gösterir? Türkçe kökler kısa ve yalındır, ama aynı kökten çok sayıda sözcük çıkmasına elverişlidir. Latince de bu bakımdan Türkçeye daha yakın. Tartışmak gerek. Belki gelişme veya yeterlikle ilgisi yoktur. Ancak Batılı sözcüklerin karma 'kreol' yapısının köken saptamasında büyük zorluk yarattığı açık. Bu ön ekler birçok sözcükte anlam pekiştirmesinden başka işe yaramıyor. Şöyle düşünün, Türkçe "açık", "beyaz", "kara", "derin" vb. diyemiyoruz, apaçık, bembeyaz, kapkara, depderin demek zorundayız!.. Türkçeye çok benzer Batılı sözcüklerde de bu yüzden "hani Türkçedeki ön ek, bu sözcük bütün!" deniyor. Belki o ön ekler sözcüğün içine yedirildi, belki ön ekler sonradan konuldu, belki bazı yabancı sözcüklerin ön ek açıklamaları zorlama. Her olasılığı düşünmek gerek. "Com": birlikte (emiri birlikte veriyor! Tuhaf ve saçma bir yapı), "mandate": emir, yönetme, vesayet vb. Şimdi bir de Eski Türkçede "komıt" diye bir sözcük var: heyecana, galeyana getirmek anlamında. "Komut" diye bir sözcük var, "komutan" diye görece yeni sözcük var... "Mandate" sözcüğünü kendi maddesinde ayrıca ele alacağız. O da Türkçe at 'bin-mek' kaynaklı bana göre.